زبان مادری یکسره اشک می‌ریزد

 

پیام خانم اودره ازوله، مدیرکل یونسکو، به مناسبت روز جهانی زبان مادری حاوی شعری است از «وولف» شاعر سنگالی با این مضمون:

«زبان مادری ما یکسره اشک می ریزد

زیرا فرزندانش او را ترک می کنند

و با کوله باری سنگین تنهایش می گذارند.»

 

روزی که فرزند ده‌ساله‌ام برای اولین بار در آلمان بالاترین نمره ریاضی در مدرسه و متعاقب آن پائین‌ترین نمره در درس زبان آلمانی را کسب کرد، با خود گفتم چه حکایت تکراری و آشنایی!؟

به یاد کودکان سرزمینم احواز افتادم، آنجا که بارها و بارها با این تجربه مواجه شده بودم، با این تفاوت که آن کودکان در موطن خود، حکم اجنبی و  مهاجر و حتی از آن هم فراتر حکم انسان‌های بی‌هویت و بی سرزمین را دارند!

کودکانی که محروم از آموزش به زبان مادری و اجبار دریادگیری زبان فارسی، نمره ریاضی‌شان ۲۰ است و دیکته را صفر می‌گیرند!

کودکانی همچون کودکی من که آنقدر این اجبار و آن محرومیت بر زندگیشان سایه افکنده که اکنون دیکته فارسی‌شان هم ۲۰ شده است و زبان مادری شان را نیز با لهجه فارسی سخن می‌گویند و شاید نسل بعدیشان همان چند کلمه زبان مادری را هم فرا نگیرد.

یا آن کودکان روستایی که قبل  از ورود به مدرسه فقط به زبان مادری سخن گفته و شنیده اند، ناگهان با ورود به مدرسه بدلیل بر زبان راندن چند کلمه به زبان مادری در کلاس درس سیلی و مشت و لگدهای جانانه‌ای از معلم غیر بومی روستایشان دریافت کرده‌اند.

کودکانی که در نبردی سهمگین با خود، تلاش کرده‌اند زبان فارسی را جایگزین زبان مادری شان کنند تا شاید بتوانند در جامعه‌ای که بطور سیستماتیک تلاش در سرکوب زبان مادری شان دارد پذیرفته شوند ، تحقیر نشوند، طعم تبعیض را نچشند، تحصیل کنند، شغلی بیابند و در یک کلام بتوانند زندگی کنند.

از میان آن کودکان آنکه خوش شانس باشد و بتواند در آینده بعنوان یک کارمند رده چندم در اداره‌ای دولتی مشغول به کار شود، وقتی آن پیرمرد بی سواد -البته در ایران سواد در توانایی خواندن و نوشتن به زبان فارسی خلاصه می شود- برای کار اداری‌اش به او مراجعه کند و او با زبان مشترک مادری با او صحبت کند، از سوی مدیر فارسش توبیخ می‌شود.

آری ما در سرزمین خود هم غریبیم، جایی که از بدیهی‌ترین و ابتدایی ترین حق که همان تحصیل به زبان مادری است محرومیم.

آنجا که داشتن لهجه، پوشیدن لباس محلی، برپایی شب شعر و اجرای برنامه های فرهنگی به زبان مادری و …یا مورد تمسخر و اهانت و تحقیر واقع می گردد یا از سوی حکومت مرکزی با آن برخورد امنیتی می شود.

این پیام نهایی سیستم تمرکزگرای فارس محور به تمام‌ملت های ایران است: یا خود زبان، فرهنگ و در نهایت هویت قومی خود را انکار کن و به سرکوب خود اقدام کن یا ما هویت تو را با روش‌های قهری سرکوب خواهیم کرد.

 

هادی یونسی

هامبورگ -۲۰۲۱

 

زبان مادری یکسره اشک می‌ریزد